معجزه‌ای به نام فیتواسترول
افرادی که رژیم غذایی آنان بیشتر از گوشت است، «فیتواسترول» کافی به بدن آن‌ها نمی‌رسد، زیرا «فیتواسترول‌ها» فقط در مواد غذایی که منشاء گیاهی دارند، یافت می‌شوند.
از آنجایی که فیتواسترول‌ها مزایای بسیار زیادی برای بدن دارند، پزشکان و کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند که افراد مصرف مواد غذایی حاوی فیتواسترول را افزایش دهند.
تحقیقات نشان داده‌اند که فیتواسترول‌ها یکی از ترکیبات مهم و ضروری برای بدن می‌باشند و وجود آن‌ها در رژیم غذایی روزانه افراد ضروری است.
* کاهش کلسترول خون
فیتواسترول‌ها مستقیماً بر روی سیستم گوارشی بدن تأثیر می‌گذارند و از جذب کلسترول درون دستگاه گوارش به میزان 40 درصد جلوگیری می‌کنند.
این چربی‌های گیاهی که در برخی گیاهان وجود دارند، از نظر ساختمان مولکولی شبیه به کلسترول می‌باشند و می‌توانند از بروز سرطان پیشگیری کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهند؛ از این‌رو وجود فیتواسترول‌ها در رژیم غذایی روزانه افراد به ویژه افرادی که سابقه چربی خون از نوع کلسترول بد (LDL) بالا دارند بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
یکی از دلایل پایین بودن میزان کلسترول افراد گیاه‌خوار، وجود فیتواسترول‌ها در مواد غذایی آن‌ها می‌باشد، زیرا این ترکیبات از جذب کلسترول در دستگاه گوارش تا حد زیادی جلوگیری می‌کنند. فیتواسترول موجود در مواد غذایی گیاهی می‌تواند سبب کاهش کلسترول خون شده و در نتیجه، این امر به نوبه خود خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی را کاهش می‌دهد.
* سلامت قلب
فیتواسترول‌ها نه تنها سبب کاهش سطح چربی خون می‌شوند، بلکه دارای مکانیسمی هستند که از بدن در برابر بیماری‌های قلبی- عروقی محافظت می‌کنند. سازمان FDA تایید کرده است که مصرف 8 گرم از این ترکیبات (در مواد غذایی گیاهی و یا مکمل‌ها) در رژیم غذایی روزانه افراد، می‌تواند بیماری‌های قلبی را تا حد زیادی کاهش دهد. البته کمی بعید به نظر می‌رسد که مکمل‌های دارویی حاوی فیتواسترول به تنهایی بتوانند در پیشگیری از بیماری‌های قلبی مؤثر باشند، اما فیتواسترول موجود در مواد غذایی گیاهی که طبیعی نیز می‌باشد، می‌تواند نقش مهمی در تقویت سلامت قلب داشته باشد.
* پیشگیری از سرطان
تحقیقات اولیه نشان داده‌اند، فیتواسترول‌ها می‌توانند از بدن در برابر بروز 3 نوع سرطان سینه، پروستات و روده محافظت کنند. از این‌رو افرادی که رژیم غذایی گیاه‌خواری دارند، احتمال ابتلا به این نوع سرطان‌ها در آن‌ها کمتر است. علاوه بر این، این ترکیبات نه تنها نقش پیشگیری کننده دارند، بلکه زمانی که فرد به سرطان مبتلا می‌شود، می‌توانند در کاهش رشد تومورهای سرطانی مؤثر باشند.
* اثرات ضد التهابی
برخی تحقیقات حاکی از آن هستند که فیتواسترول‌ها می‌توانند به کاهش سلول‌های التهابی در بدن کمک کنند، بنابراین می‌توانند جایگزین‌های مناسبی برای برخی داروهای ضدالتهابی مانند استروئیدها و یا داروهایی مانند آسپیرین و ایبوپروفن باشند. ترکیبات فیتواسترول می‌توانند در کاهش درد، تب و سایر علائم ناشی از التهاب (التهاب‌های مزمن و یا کوتاه‌مدت) مؤثر باشند.
عوارض جانبی
فیتواسترول‌ها، علاوه بر تمام مزایایی که دارند، از عوارض جانبی نیز برخوردارند. یکی از عوارضی که احتمال داده می‌شود بر اثر مصرف بیش از حد این ترکیبات رخ دهد، کاهش جذب ویتامین E و همچنین ویتامین D3 در بدن است، بنابراین توصیه می‌شود افرادی که به میزان زیاد از فیتواسترول‌ها استفاده می‌کنند، از مکمل‌های حاوی ویتامین D و E نیز استفاده کنند.
یکی از دلایل پایین بودن میزان کلسترول افراد گیاه‌خوار، وجود فیتواسترول‌ها در
مواد غذایی آن‌ها می‌باشد، زیرا این ترکیبات از جذب کلسترول در دستگاه گوارش
تا حد زیادی جلوگیری می‌کنند
برخی از مواد غذایی که حاوی ترکیبات فیتواسترول می‌باشند عبارتند از انواع میوه‌ها، انواع سبزیجات، انواع مغزها (گردو، بادام و ...)، غلات و حبوبات.
مواد غذایی حاوی فیتواسترول
فیتواسترول‌ها ترکیباتی هستند که در مواد غذایی گیاهی وجود دارند و از آنجایی که از جذب کلسترول در روده جلوگیری می‌کنند، سبب کاهش چربی خون می‌شوند و لذا برای بدن بسیار مفیدند، بنابراین رژیم غذایی حاوی این ترکیبات نقش مهمی در سلامت بدن دارد که به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
انواع مغزها
مغزهایی مانند بادام زمینی و بادام حاوی ترکیبات فیتواسترول می‌باشند. این مغزها همچنین حاوی پروتئین فراوانی نیز هستند. از این مغزها می‌توان در تهیه برخی از دسرها استفاده کرد و یا به عنوان میان وعده آن‌ها را مصرف نمود، البته بهتر است از نوع بدون نمک آن‌ها استفاده شود.
غلات و دانه‌ها
برخی از غلات حاوی مقادیر زیادی فیتواسترول می‌باشند که از جمله آن‌ها می‌توان به چاودار و محصولات حاصل از آن مانند نان چاودار، سبوس گندم و جوانه گندم اشاره کرد. این دانه‌ها حاوی فیبر فراوان نیز می‌باشند.
می‌توان از جوانه گندم در ماست و یا سالاد و یا سوپ‌ها استفاده کرد. از آرد جوانه گندم نیز می‌توان در تهیه انواع کیک‌ها و پنکیک استفاده کرد.
روغن‌ها
از روغن‌های حاوی فیتواسترول می‌توان در پخت و پز استفاده کرد. برخی از روغن‌های گیاهی که حاوی مقادیر زیادی ترکیبات فیتواسترول می‌باشند، عبارتند از روغن کنجد و روغن کانولا.
سبزیجات
از میان سبزیجاتی که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد، کلم بروکسل می‌باشد.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: ماهنامه دنیای تغذیه – شماره 113
